Otwarcie: 01.10.2022 (sobota), godz. 14.00
1.10.2022 – 29.01.2023
Oddział Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego w Gdańsku, ul. Toruńska 1

Każdy obraz, który oglądamy w muzeum, każda rzeźba czy miedzioryt, srebrny puchar, fotografia czy porcelanowa czarka jest wynikiem wielu dni, tygodni, niekiedy nawet lat żmudnej pracy. By mogły powstać, ich twórcy musieli się kształcić i rozwijać przez całe życie. Tradycje ideowe i artystyczne, z których czerpali, dojrzewały niekiedy przez wiele stuleci. Technologie, z których korzystali, opracowywały i udoskonalały pokolenia ich poprzedników.

Każde dzieło sztuki, nawet pozornie skromne, jest więc owocem niesłychanie złożonych procesów. Każde stanowi jakiś odrębny świat. Warto więc przyglądać się im dokładnie.
Dokładnie! – taki właśnie tytuł nosi cykl wystaw, podczas których będziemy skupiać uwagę naszą i naszych gości na jednym dziele. Będziemy się mu przyglądać, objaśniać je, dyskutować o nim, sytuować je w szerszych kontekstach. Będziemy uważnie wsłuchiwać się w to, co myślą o nim nasi widzowie.
Czy zapraszamy do zwolnienia tempa? Do wyskoczenia z kolein pośpiesznej codzienności?  Do poszerzenia poznawczych horyzontów? Do namysłu? Do uważności?

Tak! Dokładnie!

Pierwsze dzieło, któremu chcemy się tak dokładnie przyjrzeć, to Portret młodej Warmiaczki Louisa Friedricha Rudolfa Sy z 1854. Jest to jeden z najnowszych nabytków do zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku. Młoda postać, ukazana we wnętrzu kościoła, przykuwa uwagę nakryciem głowy. Jasny czepiec stanowi wyrazisty akcent w kompozycji utrzymanej poza tym w ciemnej tonacji. Czepiec można zidentyfikować jako warmiński, a jego obecność w stroju oznacza, że kobieta jest zamężna. Dalej pojawiają się jednak pewne zagadki i pytania, które wymagają dokładniejszych dociekań i analiz.

Możemy się zastanawiać, o co modli się dziewczyna. Trudno też jednoznacznie potwierdzić, że obraz na pewno przedstawia Warmiaczkę. Pozostałe elementy jej ubioru nie są bowiem charakterystyczne dla stroju tego regionu. Bardzo możliwe, że artysta posiadał taki czepiec, albo gdzieś go zaobserwował i wkomponował w obraz dla zwiększenia jego atrakcyjności. Wydaje się też, że zarówno kościół, jak i sportretowana w nim postać, nie przedstawiają realnego miejsca ani osoby, są raczej swobodną wizją artystyczną.

Obraz może być zatem wyrazem etnograficznych zainteresowań malarza, charakterystycznych dla twórców z tego okresu. Typowa jest również swoboda w podejściu do zestawiania w obrazach przedmiotów charakterystycznych dla danego regionu lub czasu bez dbałości o zgodność z rzeczywistością czy o poprawność historyczną. Dzieło stanowi przykład zmian w podejściu do tematów przedstawianych w malarstwie w XIX wieku, gdy coraz chętniej sięgano po sceny z życia codziennego. Modlitwa, spacer, dziecięca zabawa, ukazane bez ukrytych znaczeń, były pochwałą życia, pięknego w swej prostocie.

Autor obrazu, Louis Friedrich Rudolf Sy, to postać niezwykle ważna dla historii naszego muzeum – dokładnie 150 lat temu objął stanowisko pierwszego kustosza gdańskiego Muzeum Miejskiego, które później przekształciło się w Muzeum Narodowe. Funkcję tę sprawował od momentu otwarcia instytucji, po remoncie budynku w 1872, do swojej śmierci w 1887. Oprócz twórczości malarskiej zajmował się konserwacją i kopiowaniem dzieł sztuki, między innymi Sądu Ostatecznego Hansa Memlinga. Zachowało się niewiele obrazów tego artysty, tym cenniejsze jest uzupełnienie naszej kolekcji o jedno z jego dzieł.

Wystawie towarzyszyć będzie bogaty program wydarzeń edukacyjnych, w tym „Oprowadzania po obrazie”, wydarzenia poświęcone fenomenowi stroju ludowego, spotkania przybliżające problematykę kopiowania obrazów, warsztaty haftu, czy wykłady na temat (nie)poprawności historycznej malarstwa oraz dawnego życia kobiet na wsi. Zapraszamy do wspólnego, dokładnego przyjrzenia się wszystkim tym kontekstom i ukrytym znaczeniom obrazu.

Kuratorzy cyklu wystawienniczego: Agata Abramowicz, Jacek Friedrich
Kuratorki: Kamila Glazer, Magdalena Mielnik
Koordynacja: Gabriela Brdej, Paweł Powirski
Projekt i wykonanie aranżacji: DaDo s.c. Domowicz Dakszewicz
Identyfikacja wizualna i opracowanie graficzne: Hardziej Studio (Patryk Hardziej i Ada Zielińska)
Teksty: Jacek Friedrich, Magdalena Mielnik
Redakcja i korekta: Hanna Negowska
Redakcja i korekta tekstów obcojęzycznych: Kateryna Brodovska, Anna Moroz-Darska, Colin Phillips, Piotr Łuba
Promocja: Dział Marketingu pod kierownictwem Adama Jurka, koordynacja: Oliwia Szepietowska, Paweł Burian
Edukacja: Ośrodek Edukacji Muzealnej, Wolontariatu i Współpracy z Publicznością pod kierownictwem Noemi Etush, koordynacja: Kamila Glazer

Program wydarzeń towarzyszących:

01.10.2022, godz. 14.00 – „Portret młodej Warmiaczki” Louisa F.R. Sy – oprowadzanie po obrazie

15.10.2022, godz. 13.00-14.30 – Konserwator, malarz, muzealnik. Spotkanie wokół sylwetki Louisa F. R. Sy

05.11.2022, godz. 11.00-14.00 – Warsztaty haftu warmińskiego

05.11.2022, godz. 14.30-16.00 – 3 x czepiec. Spotkanie wokół stroju ludowego

8.11.2022, godz. 18.00–19.00 – (Nie)poprawność historyczna malarstwa. Rozmowa dr. hab. Jacka Friedricha i dr. hab. Rafała Makały

19.11.2022, godz. 13.00-14.00 – Młoda Warmiaczka, kobiety i wieś

20.11.2022, godz. 14.00-15.00 – Młoda Warmiaczka, kobiety i wieś

26.11.2022 godz. 11.30-16.30 – Skopiuj to! Warsztaty z technik XIX-wiecznego kopisty

10.12.2022 godz. 11.30-12.30 – Czepiec na nowo! Rodzinne warsztaty z tworzenia papierowych czepców warmińskich

27.01.2023, godz. 17.30-19.00 – Finis! Spotkanie na koniec wystawy