24.03.2017 r.

W pierwszy dzień kwietnia br. gorąco zapraszamy do Galerii ZPAP w Gdańsku przy ul. Piwnej 67/68 na wernisaż wystawy ikon. Ekspozycja złoży się z ikon pisanych przez Karolinę Dąbrowską oraz Jolantę Kleinschmidt. Uroczystość otwarcia wystawy uświetni koncert w wykonaniu Duo Sopot. Na akordeonie zagra Elżbieta Rosińska, na wiolonczeli Anna Sawicka.

„Ikona jest bramą, która otwiera się na ogród równie rzeczywisty jak ten świat”. Autorem tego określenia jest Aidan Hart, wybitny współczesny brytyjski ikonopisarz. Oddaje ono barwnie i w pełny sposób charakter ikony. Kontemplując ikonę, uczestniczymy w tajemnicy na niej przedstawionej.

Jest tak od wielu wieków, od początku chrześcijaństwa. Źródło sztuki ikonograficznej sięga Cesarstwa Bizantyjskiego. Cesarz Konstantyn w 330 roku ogłosił Konstantynopol stolicą Cesarstwa i tam powstawały najpiękniejsze dzieła sztuki. Pełen rozkwit sztuki ikonografii nastąpił od 787 roku po II Soborze Nicejskim. Po upadku Cesarstwa Bizantyjskiego w 1435 roku ośrodkiem kultywowania malarstwa ikonowego stała się góra Atos. Z Bizancjum malarstwo ikonowe przeniknęło na Bałkany i na Ruś, która z czasem weszła w skład Rosji, gdzie szczyt malarstwa ikonowego przypadł na XV i XVI wiek. W XVII wieku pod wpływem sztuki zachodniej nastąpił schyłek malarstwa ikonowego. Ponowne jej odrodzenie nastąpiło dopiero na przełomie XIX i XX wieku. Słowo ikona pochodzi z języka greckiego „eikon” (to „obraz”, „wizerunek”, „portret”). W sztuce ikonografii najważniejszym aspektem jest zachowanie zasad malarskich i malowanie w ramach tradycji, która jest niezmienna od wielu wieków. Istotna jest także nauka warsztatu. Ikonograf nie maluje dla swojej sławy, lecz dla chwały Bożej. Podstawą każdej ikony jest określony wzorzec, który jest odbiciem boskiego archetypu. Kreatywność nie powinna przekraczać tradycyjnych zasad sztuki ikonografii. Przygotowując tę wystawę, chcemy zaprezentować Państwu Ikonę i przybliżyć sztukę, która w ostatnich latach staje się coraz bliższa również kulturze Zachodu. Sztuka ikonografii obejmuje freski, mozaiki oraz malarstwo temperowe na deskach specjalnie do tego przygotowanych i zabezpieczonych.

Karolina Dąbrowska, Jolanta Kleinschmidt, 2017

Karolina Dąbrowska

Absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego. Zajmuje się ikoną od 2008 roku. Związana z Chrześcijańskim Stowarzyszeniem Twórców Sztuki Sakralnej „Ecclesia” w Krakowie, gdzie od 2010 roku regularnie uczęszcza na zajęcia. Pobierała nauki również u ikonografów prawosławnego oraz greckiego. Obecnie uczy się w  czteroletniej szkole „Atelier św. Eliasza” w Warszawie przy Wspólnotach Jerozolimskich. Dwukrotnie brała udział w Międzynarodowym Plenerze Ikonograficznym oraz w kilku wystawach, m.in. w wystawie zbiorowej w kościele św. Katarzyny w Gdańsku. Jest regularnie zapraszana na autorskie wystawy i prelekcje na Uniwersytecie Gdańskim. Jej ikony znajdują się zbiorach prywatnych oraz  w świątyniach w Polsce i za granicą.

 •

Jolanta Kleinschmidt

Absolwentka Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Zajmuje się ikonografią  od 2014 roku.   Jest związana ze  Szkołą Ikonografii w Warszawie „Atelier św. Eliasza”   przy Wspólnotach Jerozolimskich. Uczestniczyła w warsztatach  u greckiego ikonografa Theodorosa Papadopulosa oraz w pracowni Ojca Zygfryda Kota  przy Stowarzyszeniu „Ecclesia” w Krakowie. Interesuje się również iluminacją średniowieczną i uczęszcza do Szkoły Iluminacji Barbary Bodziony w Krakowie. Jej ikony znajdują się zbiorach prywatnych w Polsce i za granicą.

  •

DUO SOPOT/ Anna Sawicka, Elżbieta Rosińska

Anna Sawicka

Artysta-muzyk, ukończyła w 1986 r. gdańską Akademię Muzyczną w klasie wiolonczeli prof. Romana Sucheckiego, ma stopień naukowy doktora. Od 1984 r. prowadzi ożywioną działalność jako solistka, kameralistka, a także zajmuje się pedagogiką i pracą naukową dotycząca historii wiolonczeli. W latach 1992 – 93 była koncertmistrzem Państwowej Orkiestry Kameralnej w Toruniu. Od 1996 r. objęła stanowisko koncertmistrza orkiestry Państwowej Opery Bałtyckiej w Gdańsku. Lata 1994-95 to okres rocznych studiów w Szkole Muzyki Dawnej w Genewie, w klasie wiolonczeli barokowej prof. Phillippe Mermoude`a i violi da gamba prof. Roberto Gini. Swoje umiejętności poszerzała na wielu kursach w Polsce, we Włoszech i Szwajcarii. Działalność pedagogiczna Anny Sawickiej objęła wszystkie szczeble nauczania, zarówno w szkolnictwie średnim (gdańskie Liceum Muzyczne i Państwowa Średnia Szkoła Muzyczna II st. w Gdańsku-Wrzeszczu), jak i w wyższym (Akademia Muzyczna w Bydgoszczy). Publikacje artykułów – w zeszytach naukowych gdańskiej, warszawskiej, bydgoskiej i łódzkiej Akademii Muzycznej oraz opracowania do druku utworów wiolonczelowych (wydawnictwo „Eufonium”) to kolejna dziedzina aktywności artystki. Solowa działalność koncertowa w Polsce jak i za granicą (Włochy, Szwajcaria, Francja, USA, Niemcy) zaowocowała bardzo bogatym dorobkiem repertuarowym obejmującym wirtuozowskie sonaty klasyczne, większość dzieł solowych, kameralnych i koncertowych pisanych na wiolonczelę przez kompozytorów XIX i XX wiecznych (w tym wszystkie dzieła kameralne z wiolonczelą autorstwa i współautorstwa Fryderyka Chopina!). Artystka specjalizuje się również w wiolonczelowych partiach basso continuo. Należy podkreślić obecność w jej repertuarze pozycji solowych, sena basso z XVII wieku (degli Antonii, Gabrielli), XVIII wieku (Bach, Scipriani), jak i XX-wiecznych: Regera, Hindemitha, Egona Wellesza (!), Lutosławskiego, Sofii Gubajduliny, J. Tavenera i innych kompozytorów. Chętnie wykonuje też polskie utwory, często niesłusznie nieco zapomniane. Ma w repertuarze wirtuozowskie dzieła na skrzypce i wiolonczelę. Od 1991 roku Anna Sawicka tworzy razem z akordeonistką Elżbietą Rosińską „Duo Sopot”. W 2006 r. wraz ze skrzypaczką Małgorzata Skorupą zespół działa również w rozszerzonej formie jako „Trio Sopot”. Specjalnie dla tych zespołów napisali utwory polscy kompozytorzy - Marian Gordiejuk, Krzysztof Naklicki, Jerzy Mądrawski, Łukasz Woś, Zygmunt Rychert, Kamil Cieślik. Dzięki wsparciu stypendium artystycznym Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego w roku 2007 ukazała się płyta dokumentująca dorobek „Duo Sopot”. Ponadto „Trio Sopot” brało udział w   projektach fonograficznych: Koncert Gdański (CD z utworami Krzysztofa Olczaka), Nowe Konstelacje (wyd. AM Gdańsk), Impresje akordeonowe (Dux). Anna Sawicka otrzymała w latach 2013 i 2014 ponownie stypendia artystyczne Marszałka Województwa Pomorskiego na realizację festiwalu „Wieczory Muzyczne u św. Andrzeja Boboli. Sopot”. W roku 2016 stypendium artystyczne Marszałka Województwa Pomorskiego zostało przeznaczone na zamówienie i prawykonanie utworów K. Olczaka, J. Mądrawskiego i K. Naklickiego z okazji 10 – lecia Trio Sopot i 25 – lecia Duo Sopot.

Elżbieta Rosińska

Absolwentka Akademii Muzycznej im. St. Moniuszki w Gdańsku w klasie akordeonu Józefa Madanowskiego. Obecnie profesor doktor habilitowany macierzystej uczelni, dziekan wydziału instrumentalnego. Dokonała kilkunastu prawykonań utworów m. in. Krzysztofa Olczaka, Mariana Gordiejuka, Krzysztofa Naklickiego, Piotra Słopeckiego, Zygmunta Rycherta, Jerzego Mądrawskiego. Koncertowała w wielu krajach europejskich i w Iranie. Prowadzi kursy i seminaria dla nauczycieli gry na akordeonie, zapraszana jest jako juror wielu prestiżowych konkursów. Jest autorką artykułów poświęconych muzyce akordeonowej oraz książki Polska literatura akordeonowa 1955- 1996. Prowadzi internetowy Katalog Polskiej Muzyki Akordeonowej. Od 15 lat organizuje Letnie kursy dla młodych akordeonistów w Wejherowie – Kaszubskie Warsztaty Akordeonowe, współorganizuje „Wieczory Muzyczne u św. Andrzeja Boboli” w Sopocie. Jest członkiem Duo Sopot i Trio Sopot. Brała udział też w licznych nagraniach. Mieszka w Sopocie.

 •

IN CROCE ("Ukrzyżowanie") to jeden z pierwszych religijnych utworów Sofii Gubajduliny (z pochodzenia pół Rosjanki, pół Tatarki). Utwór można odczytać jako dźwiękową ikonę "Ukrzyżowania" . Kompozycja powstała w ciągu 26 dni w styczniu i lutym 1979 r w pierwszej wersji na organy i wiolonczelę. 5 wrześniu 1978 r. na pierwszym od 500 lat spotkaniu Papieża  - Jana Pawła I i przedstawiciela Rosyjskiej Cerkwii Prawosławnej Metropolity Nikodema z Leningradu doszło do wstrząsającego zdarzenia. Nikodem doznał zawału serca i zmarł na rękach Jana Pawła I. Niedługo potem 28 września 1978 r. zmarł nagle Papież. a jego następcą wybrano Karola Wojtyłę - "Słowiańskiego Papieża". Czy Gubajdulina zaszyfrowała te wydarzenie w utworze?  Trawestacje motywów Pasji Mateuszowej J. S. Bacha a wiec największego utworu pasyjnego Kościoła Zachodniego (ewangelickiego),  użycie organów - instrumentu liturgii Zachodniej, włoski tytuł "In Croce" właśnie na ten historyczny kontekst wskazują. A o ikonie muzycznej mówią nam symbole 5 ran Chrystusa, oddanie trzęsienia ziemi w motywice, nawiązujące do techniki śpiewu melizmatowego lamentacje (ćwierćtony), zapis nutowy umierania identyczny z rysunkiem EKG serca konającego człowieka (końcowe flażolety wiolonczeli) i wreszcie symbol zstąpienia do Szeolu - Hadesu (odniesienia w nazwach dźwięków) czyli do otchłani (końcowe glissando przez całą skalę instrumentu od dźwięku e do końcowego Des); to wszystko są czytelne elementy ikony Ukrzyżowania. W pierwszej wersji w 1979 r. rosyjskie tłumaczenie włoskiego tytułu "In Croce" oznaczało "Skrzyżowanie", ale ten zabieg nie ochronił kompozytorki od oficjalnego potępienia na Zjeździe Sowieckich Kompozytorów za utwory niezgodne z linią partii. "In Croce" za zgodą Sofii Gubajduliny jest od dawna wykonywane w wersji na wiolonczelę i bajan (akordeon).

THRENOS  to kompozycja na wiolonczelę solo z końca 1990 r. Tytuł według opisu kompozytora "ma zarówno liturgiczne jak i ludowe znaczenie w Grecji – to Thrinos Matki Bożej – pieśni żałobne śpiewane na Epitaphion – płaszczanice, czyli podczas wystawianego uroczyście na środku świątyni całunu z ikoną przedstawiającą Chrystusa w grobie. Thrinos żałobny, to też lament, który śpiewa się nad martwym ciałem w domu bliskiego przyjaciela. ' John Tavener pisał Thrinos, myśląc o obu tych znaczeniach.

Sir John Tavener – urodził się 28 stycznia 1944 r., w Londynie. Zmarł 13 listopada 2013 r. w Child Okeford – angielski kompozytor. W 1977 r. przyjął wiarę prawosławną i tworzył głównie „Ikony pisane dźwiękiem”. Dzieła (231) na chór, chór i orkiestrę, 7 oper, utwory wiolonczelowe zawsze były ścisłe związane w tematyką religijną. Jedna z najsławniejszych jego kompozycji, zarazem „Ikona pisana dźwiękiem” to „Protecting veil – welon opieki” na wiolonczelę i orkiestrę czyli „Pokrowa” (Święto Opieki Przenajświętszej Bogurodzicy i jednocześnie rodzaj ikony Matki Boskiej jako orędowniczki, pośredniczki i opiekunki ludzkości).

IKONA / Karolina Dąbrowska, Jolanta Kleinschmidt

Wernisaż: 1.04.2017, godz. 18.00

Wystawa czynna do 24.04.2017 r.

Galeria ZPAP w Gdańsku, ul. Piwna 67/68

DUO SOPOT/ E.Rosińska - akordeon, A.Sawicka - wiolonczela

Kurator wystawy: Piotr Kowalski

Wystawę patronatem medialnym objęła TVP 3 Gdańsk